توضیح کامل تجهیزات کنترلی ضد انفجار، تجهیزات نصب و هشدار دهنده ها

به طور کلی هر وسیله ای و به خصوص وسایل الکتریکی که از استاندارد های ضد انفجار برخوردار باشند، جزو تجهیزات ضد انفجار دسته بندی می‌­شوند. نماد نمایش تجهیزات ضد انفجار EX است. استانداردهای مهم و رایج در خصوص تجهیزات ضد انفجار استاندارد ATEX در اروپا و استاندارد NEC در آمریکای شمالی هستند. در این مقاله به بررسی تجهیزات کنترلی ضد انفجار، نصب و هشدار دهندۀ ضد انفجار و استانداردهای آنها پرداخته خواهد شد.

تجهیزات ضد انفجار بر اساس استانداردهای طراحی و ساخت، نوع سیستم حفاظت در برابر انفجار و محیطی که در آن فعالیت می­‌کنند با یک سری علائم اختصاری تفکیک می­‌شوند. در این مقاله سعی می­شود تا اشاره‌ای به دیگر تجهیزات ضد انفجار از جمله تجهیزات کنترلی، تجهیزات نصب و تجهیزات هشدار دهندۀ ضد انفجار گردد.

تجهیزات کنترلی الکتریکی اشاره به تجهیزاتی دارد که هدف از به کارگیری آن­ها قطع و وصل یا کنترل جریان در مدار و یا تنظیم هر پارامتر دیگری در سیستم است. از تجهیزات معروف کنترلی ضد انفجار می­‌توان به انواع شاسی ها و سوئیچ های وضعیتی اشاره کرد. تجهیزات نصب در حقیقت اتصالات و سیستم هایی هستند که موجب نصب و به هم پیوستن و نگه داری از کابل ها یا دیگر تشکیلات مربوط به سیستم الکتریکی هستند؛ مانند جعبه تقسیم ها گلند ها و بوشینگ ها و… .

تجهیزات هشدار دهنده هم شامل آلارم ها و آژیرهایی هستند که وظیفۀ آن­ها اعلام خطر و هشدار در مواقع خطر و هشدار برای پیشگری از ایجاد خطر است که این هشدار می­تواند به صورت ایجاد نور و یا صدا باشد.

شما میتوانید استانداردهای استاندارد چراغ های ضد انفجار را در مقاله لینک شده مطالعه نمایید.

تجهیزات کنترلی ضد انفجار

شاسی های ضد انفجار

اصولاً برقرار کردن و قطع جریان و یا تعویض مدار جریان برای یک سیستم کاری راحت و ساده به نظر می­رسد اما این امر برای زمانی است که محیط مورد نظر ما یک محیط خطرناک و مستعد انفجار نباشد. در محیط های مستعد انفجار و مناطق Zone 1 , 2 , 21 , 22 و برای سیستم های حفاظتی EX d و EX e لازم است تا از یک تجهیزات کنترلی ضد انفجار برای قطع و وصل جریان در نظر گرفته شود.

از این رو طرح های مختلفی برای وصول این امر وجود دارد که از جملۀ آن­ها می‌­توان به شاسی های امرجنسی قارچی، شاسی های چرخشی، قطع کن های تاشو و… اشاره کرد. این تجهیزات کنترلی اطلاعات سیگنالی و مانیتورینگ را از وسایل اندازه گیری مانند ولت متر ها و آمپرسنج ها دریافت می­‌کنند.

شاسی های ضد انفجار بر اساس دستور العمل های ایمنی ATEX، IEC و NEC طراحی و استفاده می­‌شوند از جمله استانداردهای رایج در این حوزه می‌­توان به استانداردهای EN 60079-0 و EN 60079-1 اشاره کرد.

شاسی ها معمولاً دارای دو چراغ LED سبز و قرمز هستند که در مواقع عملکرد عادی سیستم چراغ سبز روشن و در مواقع ایجاد خطر چراغ قرمز روشن می­‌گردد. درجه حفاظتی این شاسی ها معمولاً دارای دو حالت IP 65 و IP 66 است و می‌­توانند در دمای -20 تا 70 درجه سانتی گراد عملکرد مناسبی داشته باشند.

جنس بدنۀ این شاسی ها با توجه به کاربرد و انواع مختلف آن­ها متفاوت است. به عنوان مثال برخی شاسی های اسپرینگ ریترن دارای جنس پلی آمید ترکیب با فیبر شیشه ای هستند و برخی دیگر از شاسی ها دارای بدنۀ فلزی و از جنس آلیاژهای آلومینیوم و یا فولاد ضد زنگ می­باشند. همچنین شاسی ها در رنگ های مختلف قرمز، زرد و سبز موجود هستند.

شاسی های ضد انفجار دارای محدودۀ ولتاژ گسترده ای هستند و معمولاً بیشترین ولتاژ اعمالی به آن­ها حدود 415 ولت است. شاسی های ضد انفجار از لحاظ مقدار جریان عبوری از آن­ها با توجه به نوع کاربرد و سیستم کنترلی عمدتاً در محدودۀ 6 تا 10 آمپر قرار می­‌گیرند.

شاسی های قارچی (Mushroom Push Button) یک نوع رایج از شاسی های امرجنسی هستند که به علت ساختار و شکلشان که دارای دکمۀ برآمده­ی قارچی شکل هستند به شاسی های قارچی معروف شده اند. دکمۀ شاسی های قارچی می­‌تواند بر روی سطح فوقانی، سطح زیرین و یا سطوح جانبی بدنۀ شاسی تعبیه شده باشد.

شاسی قفل دار

نوع دیگری از شاسی های امرجنسی، شاسی های قفل دار (Key Operated Control Button) هستند که دارای انواع فلزی و از جنس هایی چون آلیاژهای آلومینیوم و فولاد ضد زنگ و یا غیر فلزی و از جنس هایی چون پلی آمید هستند. این شاسی ها بر روی دکمۀ خود یک قفل دارند که با کلید باز و بسته می­شود و هدف از گذاشتن قفل روی آن­ها این است که فقط اوپراتور مخصوص که کلید را در اختیار دارد بتواند شاسی را قطع و وصل کند و توسط افراد دیگر و یا به صورت اتفاقی شاسی تغییر وضعیت ندهد.

انواع مختلف شاسی های امرجنسی با خصوصیات فنی، استانداردها و برچسب مشخصات ایمنی آن­ها در قسمت فروشگاه اینرژی ارائه شده است.

سوئیچ های وضعیتی ضد انفجار

سوئیچ های وضعیتی (Position Switches) ضد انفجار برای تعویض، کنترل، تنظیم و قطع و وصل جریان در مناطق مستعد انفجار استفاده می­‌شوند. درجه حفاظتی این سوئیچ ها IP 66 است. این سوئیچ ها برای نظارت بر موقعیت دریچه ها ، روکش ها و سایر اجزای متحرک صنایع و کارخانه های مرتبط با صنعت نفت و گاز یا در کشتی سازی و بنادر مناسب هستند.

سوئیچ های وضعیتی ضد انفجار دارای یک زیرشاخه به نام سوئیچ های قطع و وصل هستند که وظیفۀ قطع و وصل جریان به طور خودکار را بر عهده دارند. دمای عملکرد سوئیچ های وضعیتی با توجه به مواد سازنده و شرایط محیطی آن­ها متفاوت است. اما برخی سوئیچ ها قادر هستند در بازۀ دمایی -50 تا 100 درجه سانتی گراد فعالیت کنند.

سوئیچ های وضعیتی بر اساس دستورالعمل های ایمنی و ضد انفجار ATEX، IEC و NEC طراحی و استفاده می­شوند. استانداردهای مورد استفاده در این تجهیزات عبارتند از :

EN 60947-5-1; EN 60079-0,  EN 50014 – 50020 ,EN 60079-1, EN 60079-31; EN ISO 13849-1; EN ISO 14119

اختلاف پتانسیل عملکرد جریان ورودی به این سوئیچ ها با توجه به انواعشان متفاوت است و عمدتاً در حدود 400 یا 250 ولت و یا کمتر است. انواع مختلف سوئیچ های وضعیت با خصوصیات فنی، استانداردها و برچسب مشخصات ایمنی آن­ها در قسمت فروشگاه اینرژی ارائه شده است.

در ادامه مقاله ” تجهیزات کنترلی ضد انفجار ” با ما همراه باشید تا با تجهیزات نصب ضد انفجار آشنا شوید.

تجهیزات نصب ضد انفجار

جعبه تقسیم ضد انفجار

یک سیستم الکتریکی باید به گونه ای باشد که اطمینان لازم را پیدا کند که هر کدام از اجزاء سیستم با دریافت ولتاژ و جریان کافی و مناسب شروع به کار می­کنند. بنابراین باید با استفاده از یک تجهیز مناسب، ولتاژ و جریان را بین عناصر مختلف تقسیم کرد. از طرفی با توجه به این که اتصالات کابل ها در معرض محیط هستند و این محیط ممکن است خطرناک و مستعد انفجار باشد، بهترین راه کار برای این امر استفاده از جعبه تقسیم ضد انفجار (Explosion Proof Junction Boxes) است.

درجه حفاظتی جعبه تقسیم های ضد انفجار IP 66 است و قابلیت کار در محیط های Zone 1 , 2 , 21 , 22 را دارند. جنس بدنۀ جعبه تقسیم ها عمدتاً از فلزاتی چون آلیاژ های آلومینیوم و مس می‌­باشد؛ نوع دیگری از جعبه تقسیم های ضد انفجار از جنس GRP (پلی استر با الیاف شیشه) هستند که مقاومت بالایی نسبت به خوردگی دارند.

دمای کارکرد این جعبه تقسیم ها معمولاً در حدود گسترۀ -50 تا 70 درجه سانتی گراد قرار می­گیرد و وزن آن ها با توجه به کاربردشان متغیر است. این تجهیزات مطابق با دستورالعمل ها و قوانین ایمنی ATEX، IEC و NEC طراحی و استفاده می­‌شوند. از جمله استانداردهای مورد استفاده در جعبه تقسیم های ضد انفجار می­توان به استانداردهای زیر اشاره کرد:

IEC-EN60079-0 , IEC-EN60079-1 , IEC-EN60079-11 , IEC-EN60079-31

انواع مختلف جعبه تقسیم های ضد انفجار با خصوصیات فنی، استانداردها و برچسب مشخصات ایمنی آن­ها در قسمت فروشگاه اینرژی ارائه شده است.

گلندهای ضد انفجار

گلند (Gland) نوعی اتصال است که هدف از به کارگیری آن ایجاد پوشش روی کابل در محل اتصال کابل ها و جعبه تقسیم است. این پوشش به جهت ایجاد ایمنی برای کابل است و از کابل ها در برابر بارهای وارده، رطوبت، گرما، شعلۀ آتش، خوردگی و آسیب های جانبی محافظت می­کند. گلند ها با توجه به کاربرد مورد انتظار از آن­ها دارای انواع مختلفی از لحاظ جنس، ساختار، شکل و مواد هستند.

گلند ها از لحاظ جنس دارای دو نوع کلی پلاستیکی و فلزی هستند و همچنین گلندها می‌­توانند آرموردار و بدون آرمور باشند. در صورتی که گلندها در محیط های مستعد انفجار استفاده شوند، لازم است تا از دستورالعمل ها و قوانین ایمنی ATEX، IEC و NEC پیروی کنند. گلندهای ضد انفجار مطابق با استانداردهای ضد انفجار زیر طراحی و تولید می­‌شوند. این استانداردها عبارتند از:

IEC & EN 62444 ، IEC 60079، IEC 60092، NFPA 70، API RP 14F و API RP 14FZ.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره انواع و مشخصات گلندها به مقاله انواع گلند مراجعه کنید. همچنین انواع مختلف گلند های عادی و ضد انفجار با خصوصیات فنی، استانداردها و برچسب مشخصات ایمنی آن­ها در قسمت فروشگاه اینرژی ارائه شده است.

سوکت پلاگ ضد انفجار

سوکت پلاگ های ضد انفجار (Explosion Proof Series Plug & Sockets) به منظور هدایت، اتصال و توزیع جریان الکتریکی استفاده می­‌شوند. این تجهیزات قابلیت عملکرد در مناطق Zone 1 ,2 , 21 , 22 را دارند و درجه حفاظتی آن­ها IP 66 است. جنس بدنۀ این تجهیزات عموماً از فلزاتی چون آلیاژهای آلومینیوم، فولاد ضد زنگ و یا از جنس GRP (پلی استر با الیاف شیشه) هستند. این تجهیزات مطابق با دستورالعمل ها و قوانین ایمنی ATEX، IEC و NEC طراحی و استفاده می­‌شوند. از جمله استانداردهای مورد استفاده در جعبه تقسیم های ضد انفجار می­توان به استانداردهای زیر اشاره کرد:

EN 60079-0 : 2009 , EN 60079-1 : 2007 , EN 60079-7 : 2007 , EN 60079-31 :2009

سوکت پلاگ ها از لحاظ جریان ورودی شامل انواع 16 A , 32 A , 63 A , 125 A می­باشند. دمای کارکرد این سوکت پلاگ ها با توجه به کاربرد و جنسشان متغیر است و معمولاً در حدود گسترۀ -20 تا 55 درجه سانتی گراد قرار می­گیرند. انواع مختلف سوکت پلاگ های ضد انفجار با خصوصیات فنی، استانداردها و برچسب مشخصات ایمنی آن­ها در قسمت فروشگاه اینرژی ارائه شده است.

در ادامه مقاله ” تجهیزات کنترلی ضد انفجار ” با ما همراه باشید تا با تجهیزات هشدار ضد انفجار آشنا شوید.

تجهیزات هشدار ضد انفجار

آژیر ضد انفجار

آژیر (آلارم) های ضد انفجار (Explosion Proof Audio and Visual Caution Spotlight) از جمله وسایل هشداردهنده هستند که به وسیلۀ ایجاد نورهای متناوب و صدا، عوامل و کارکنان را از وجود خطر آگاه می­کنند. این تجهیزات به طور عمده در پالایشگاه ها، پتروشیمی ها، نیروگاه ها و کلیۀ صنایع نفتی و محیط های مستعد خطر استفاده می­‌شوند. جنس بدنۀ این آژیرها معمولاً از فلزاتی چون آلومینیوم و فولاد ضد زنگ است. قسمتی از سطح بیرونی این تجهیزات معمولاً به وسیلۀ پلاستیک فشرده پوشیده شده است. آژیرهای ضد انفجار دارای درجه حفاظتی IP 66 هستند و قابلیت کار در محیط های Zone 1 , 2 , 21 , 22 را دارا می‌­باشند.

لامپ این آژیر ها از نوع LED کم مصرف است و در رنگ های قرمز، آبی، زرد و سبز موجود هستند. شیشۀ محافظ لامپ آژیر بسیار مقاوم است و در برابر ضربه و دماهای بالا از لامپ محافظت می­‌کند. میزان برق مصرفی این آژیرها معمولاً بسیار کم است و کمتر از 10W هستند که انواع رایج آن دارای توان 5W می­‌باشند. چراغ این آژیرها با تناوب 150 بار دقیقه روشن و خاموش می­‌شود و شدت صدای تولیدی توسط آن­ها بیش از 120 دسی بل است.

این تجهیزات با توجه به ولتاژ کاری به دسته های 100 V , 110 V , 120 V , 127 V , 220 V , 230 V , 240 V تقسیم می­‌شوند. آژیر های ضد انفجار مطابق با دستورالعمل ها و قوانین ایمنی ATEX، IEC و NEC طراحی و استفاده می­‌شوند. از جمله استانداردهای مورد استفاده در آژیرهای ضد انفجار می­توان به استانداردهای زیر اشاره کرد:

EN 60079-0, EN 60079-1, EN 60079-11, EN 60079-31 , IEC 60079-0, IEC 60079-1, IEC 60079-11, IEC 60079-31

انواع مختلف آژیر های ضد انفجار با خصوصیات فنی، استانداردها و برچسب مشخصات ایمنی آن­ها در قسمت فروشگاه اینرژی ارائه شده است.