توتالایزر فلو چیست؟

در قسمت تجهیزات جایگاه سوخت تجهیزاتی مانند پیمانه­ گر، پالسر و لیترشمار را تحلیل و بررسی کردیم. در این قسمت به تحلیل دقیق در این مورد می پردازیم که توتالایزر فلو چیست؟

جایگاه سوخت یک خرده فروش فرآورده ­‌های نفتی مصرفی خودرو­ ها (بنزین و گازوئیل) است. این خرده فروش به صورت مستقیم با متقاضی در ارتباط است و در واقع به عنوان رابطی بین شرکت پخش فرآورده ­های نفتی و مردم ارتباط برقرار می­ کند.

یکی دیگر از این تجهیزات توتالایزر است که در حقیقت به لیتر شمار بسیار شبیه است و وظیفه­ نشان دادن مقدار سیال عبوری را دارد و از این بابت است که به آن توتالایزر فلو (Flow Totalizer) نیز می­ گویند. اما فرق آن با لیتر ­شمار در اینجاست، که لیتر شمار معمولا مقدار سیال عبوری در هر سرویس را نشان می ­دهد و برای سرویس بعدی صفر می­ شود. اما توتالایزر فلو همانطور که از نامش پیداست مقدار سیال عبوری در چندین سرویس نشان می ­دهد. در واقع سیال عبوری در هر سرویس را با یکدیگر جمع کرده و نمایش می­ دهد.

همانطور که در مقاله­ کم ­فروشی بنزین، از خیال تا واقعیت به صورت مفصل توضیح داده شد، جلوگیری از انجام تخلف در جایگاه امری بسیار ضروری است. تخلف ممکن است توسط افراد مختلفی انجام شود ( متصدی فروش، جایگاه ­دار و…). تجهیزاتی لازم است تا با استفاده از آن­ها بتوان از انجام تخلف جلوگیری کرد. بعضی از این تجهیزات در مقاله­ مذکور به صورت مفصل شرح داده شده­ اند.

توتالایزر فلو عامل بازدارنده تخلف در جایگاه سوخت

اما سوال اینجاست که چرا باید مجموع لیتر عرضه شده­ کل سرویس ­‌ها به نمایش گذاشته شود؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که یکی از تمهیداتی است که در زمینه جلوگیری از تخلف در نظر گرفته شده است. همانطور که قبلا توضیح داده شد، شرکت پخش فرآورده­‌های نفتی، مقدار سوخت تحویلی به جایگاه، مقدار سوخت عرضه شده به متقاضی و مقدار سوخت باقی­مانده در مخزن جایگاه را کنترل می­‌کند. این اقدام برای آن است که مطمئن شود تخلفی در رابطه با کم فروشی یا قاچاق سوخت صورت نگرفته است.

مقدار سوخت تحویلی به جایگاه و ذخیره شده در مخزن مدفون با توجه به ظرفیت مخزن نفتکش و سیستم تانک مانیتورینگ جایگاه اندازه­ گیری می­‌شود. اما کارشناس شرکت نفت چگونه از مقدار سوخت فروخته شده مطلع شود؟ این وسیله دقیقا همین وظیفه را به عهده دارد. هر خط توزیع سوخت دیسپنسر یک توتالایزر فلو دارد که مجموع سوخت فروخته شده از آن خط توزیع را نشان می‌­دهد. کارشناس شرکت نفت در هر بازدید نگاه می کند تا ببیند عدد توتالایزر چیست و سپس آن را یادداشت کرده و از عدد ثبت شده از چک قبلی کم می‌­کند.

به این صورت مقدار سوخت فروخته شده مشخص شده و با مقدار سوخت تحویلی و ذخیره شده، مطابقت داده می ­شود. در صورتی که مجموع سوخت فروخته شده با مقدار سوخت باقیمانده در مخزن با مقدار سوخت تحویلی به جایگاه برابر نباشد، تخلفی رخ داده است. البته باید توجه داشت همیشه مقداری از سوخت بخار می­‌شود و در صورتی که پمپ بنزین به سیستم کهاب مجهز نباشد، هدر می­‌رود. بنابراین اندکی اختلاف در اعداد بدست آمده طبیعی است ( مقدار این اختلاف باید با توجه به جغرافیای جایگاه تعیین شود).

عددی که توتالایزر فلو نشان می­‌دهد، مجموع لیتر عرضه شده توسط دیسپنسر یا نازل سوخت است. این عدد علاوه بر کارشناس شرکت نفت، می­‌تواند برای جایگاه­دار نیز مفید باشد. جایگاه ­دار می‌­تواند با خواندن عدد آن­ ها و مقایسه آن با مقدار هزینه دریافتی از هرگونه تخلف مطلع شود. این تخلف می‌­تواند توسط متصدی فروش انجام گیرد. به صورتی که مقداری از هزینه دریافتی از متقاضی سوخت را تحویل ندهد؛ در این صورت عدد توتالایزر فلو با هزینه دریافتی مطابقت نخواهد داشت.

اعداد توتالایزر فلو چیست

همانطور که در بالاتر اشاره شد، توتالایزر فلو ابزاری برای اندازه گیری است که با اطلاعاتی که به ما می‌دهد کمک می­‌کند تا از بروز بعضی از تخلفات در جایگاه جلوگیری به عمل آید. لذا این تجهیز باید شرایط خاصی داشته باشد و به راحتی نتوان تغییراتی در آن ایجاد کرد. بنابراین توتالایزر فلو به صورت پلمپ درون دیسپنسر سوخت نصب شده و معمولا قابلیت ریست شدن ندارد.

توتالایزر فلو معمولا 6 یا 7 رقم برای نشان دادن لیتر و یک رقم برای نشان دادن 1/0 لیتر دارد. کارشناس شرکت نفت یا جایگاه­ دار در هر بازدید، عدد آن را یادداشت می ­کند و با عدد بازدید قبلی مقایسه می ­کند. زمانی که اعداد توتالایزر فلو به پایان (حالتی که همه اعداد 9 شوند) می­‌رسد، می­توان گفت که دستگاه ریست شده اعداد به صفر برمی‌­گردند.

ساختار و انواع توتالایزر فلو چیست

توتالایزر ابزاری برای اندازه گیری را می­‌توان به دو دسته الکترونیکی و مکانیکی تقسیم بندی کرد. در توتالایزر فلو ­های الکترونیکی از اطلاعات دیجیتالی پالسر استفاده می­‌شود. به این این صورت پالسر حرکت دورانی شفت پیمانه ­گر را به دیتای الکترونیکی تبدیل کرده و به نمایشگر دیسپنسر و توتالایزر الکترونیکی می‌­فرستد. تفاوت در اینجاست که عدد نمایشگر دیسپنسر در هر سرویس که دیسپنسر به حالت خاموش در می­‌آید صفر می­‌شود. اما این وسیله اطلاعات (سوخت تحویلی) همه­ سرویس­‌ها را باهم جمع می­‌کند.

توتالایزر مکانیکی نوع ساده­ توتالایزر فلو است. این مدل نیز حرکت چرخشی شفت پیمانه­ گر که به پالسر منتقل شده را می‌­گیرد و چرخدند­ه­ های پلاستیکی و کوچکی آن به حرکت می­‌افتد. البته بسیاری از مدل­ های آن، سیگنال را از پالسر گرفته و توسط موتور الکتریکی که دارند، چرخدنده­ ها را به حرکت در می­‌آورند. این چرخدنده ­ها دایره اعداد آن را به حرکت می­‌اندازد و مقدار سوخت تحویلی به نمایش در می‌­آید. توتالایزر مکانیکی مکانیزم بسیار ساد­ه­ ای دارد و از همین بابت قیمت بالایی نیز ندارد. اما قابلیت ریست شدن به صورت دستی را ندارد و بعد از اتمام اعداد آن ریست شده و همه اعداد صفر می­‌شوند.

مدل ­‌های دیگری از توتالایزر فلو نیز وجود دارد که ابتدا لازم است توضیحاتی داده شود. در واقع می­‌توان پیمانه­ گر، پالسر، نمایشگر و توتالایزر فلو را یک مجموعه دانست. این مجموعه وظیفه اندازه­ گیری و نمایش مقدار سوخت تحویلی دارد. این مجموعه می­‌تواند به صورت یک پکیج در دسترس باشد.

مدل­ های K33 و K44 شرکت PIUSI نمونه­ ای از این پکیج­ هاست. این دستگاه لیتر عبوری را پیمانه می ­کند و مقدار آن را به نمایش می­ گذارد. همچنین این مدل ­ها توتالایزر فلو نیز دارند که کل مقدار سیال تحویلی را نشان می­ دهد.

توتالایزر فلو های مورد استفاده در دیسپنسر ­های جایگاه های سوخت­ ایران که معمولا بر روی پالسر نصب می‌­شوند از نوع ساده مکانیکی بوده است. برند­ های نفت ابزار و تکنوتار از اصلی ­ترین تولید کننده­ های این قسمت از دیسپنسر هستند. با توجه به اینکه این تجهیز اطلاعات مناسبی به جایگاه ­دار می­‌دهد لازم است تا توتالایزر با کیفیت مناسب انتخاب شود و عملکرد آن پیوسته چک شود.