تحلیل تکنولوژی خودروهای برقی در ایران و برند های داخلی و خارجی

استفاده از خودروهای برقی و هیبریدی در ایران با نرخ کندی در حال پیشرفت است. می­‌توان گفت خودروی کاملا برقی در ایران استفاده نمی­‌شود و موتور­های برقی وجود دارند. استفاده از این خودرو­ها مانند خیلی دیگر از فعالیت‌­های مربوط به حفظ محیط زیست، نیاز به فرهنگ سازی دارد، یکی از روش­های فرهنگ سازی، تشویق است. دولت در سال جدید با ارائه تخفیف 90% طرح ترافیک برای خودرو­های هیبریدی اولین قدم را در جهت تشویق مردم به استفاده از خودروهای برقی در ایران برداشت.

خودرو­های برقی و هیبریدی با توجه به باتری و تکنولوژی ای که دارند از خودرو­های احتراق داخلی مشابه گران‌­تر هستند. در کشور­های دیگر این اختلاف قیمت توسط دولت پرداخت می­‌شود اما در ایران خیر. به نظر می­رسد به همین دلیل است که تولید کنندگان داخلی خودرو، با اینکه توانایی ساخت خودرو برقی یا هیبریدی را دارند اما در جهت تولید انبوه آن­ها اقدامی صورت نداده‌­اند.

پیشگامان تکنولوژی خودروهای برقی در ایران

مپنا

مپنا به عنوان یکی از بزرگترین شرکت­های صنعتی کشور، در حوزه خودرو­های برقی و نیمه برقی نیز پیشرو عمل کرده است. مپنا نخستین جایگاه شارژ خودرو و موتور سیکلت برقی و نیمه برقی در ایران را در برج میلاد افتتاح کرد. در خط یک این جایگاه شارژ سریع و شارژ کند و در خط دو نیز شارژ موتور برقی نصب شده است. تمام شارژر­ها استاندارد بوده و ساخت ایران می‌­باشند.

کنترل و مانیتورینگ این جایگاه نیز با بالاترین کیفیت انجام شده است. شارژر سریع به صورت استاندارد برای تمام خودرو­های برقی دنیا به صورت AC و 43 کیلووات ارائه شده است. همچنین یک خروجی شارژ سریع DC با توان 50 کیلووات سازگار با خودرو­های آسیایی مانند میتسوبیشی، کیا، نیسان و… وجود دارد. در کنار این دو شارژر سریع یک شارژر کند 4/7 کیلوواتی و دو شارژر 5/5 کیلوواتی برای موتور سیکلت نیز عرضه شده است.

همچنین مپنا در حوزه ساخت خودروهای برقی و نیمه برقی نیز فعالیت کرده است. این شرکت با افزودن یک کیت هیبرید به یک پژو 405، مصرف سوخت و آلایندگی آن را به صورت محسوس کاهش داده و شتاب را تا 3/7 ثانیه بهبود داده است. انواع تست پیمایش، شتاب و شیب­روی بر روی این خودرو انجام شده است.

اما در این خودرو از سیستم محرکه داخل چرخ استفاده شده است که از یک باتری 28 کیلوواتی بهره گرفته است. نیاز به شارژر AC 6/6 کیلواتی دارد و با توجه به نبود زیرساخت‌­های لازم در ایران، استفاده از این خودرو­ها را در صورت تولید انبوه دشوار خواهد بود. برد حرکتی این خودرو 157 کیلومتر شهری و 210 کیلومتر به صورت ترکیبی است. شرکت مپنا پیشنهاد ارائه کیت هیبرید به تاکسی­ها را مطرح کرده است و همکاری­‌هایی نیز بین سازمان تاکسیرانی و این شرکت نیز در حال انجام است.

دانشگاه‌­ها

در حوزه خودرو­های برقی و نیمه برقی دانشگاه با صنعت همکاری­‌هایی داشته است. می‌­توان گفت خودرو قاصدک نصیر یکی از اولین قدم‌­ها در ساخت خودرو­های برقی در ایران بود. این خودروی تمام برقی در سال 1388 معرفی شد. جعبه دنده این خودرو کاملا مشابه خودرو پراید است اما با در تعویض دنده­‌ها نیازی به گرفتن کلاچ نیست.

با هر بار شارژ قاصدک نصیر می­توان 90 کیلومتر را طی کرد و تا سرعت 90 کیلومتر بر ساعت هم رسید. بر روی سقف این خودرو یک صفحه­ خورشیدی 70 واتی قرار دارد که برق مورد نیاز تجهیزات کابین را تامین می­‌کند.

از دیگر همکاری­‌های در این حوزه می‌­توان به همکاری خودروسازی سایپا با دانشگاه خواجه نصیر و یک شرکت بلژیکی اشاره کرد. این همکاری در سال 1395 در قالب برقی سازی خودروی سدان ساینا شکل گرفت. این خودروی تمام برقی با قدرت 70 کیلووات معادل 93 اسب بخار که بسیار نزدیک به نسخه بنزینی است ساخته شد. باتری مورد استفاده در این خودرو تمام برقی از طرف شرکت صبا باتری تامین شد و قابلیت طی مسافت 170 تا 210 کیلومتر را در هر بار شارژ باتری دارد که به نسبت مسافت کمی بنظر می‌­رسد.

مدت زمان شارژ این خودرو در حالت سریع 40 دقیقه و در حالت 3 ساعت و 40 دقیقه است. باید توجه داشت که هزینه تمام شدۀ این خودروی برقی در زمانی که نسخه بنزینی آن 28 میلیون تومان بود به 70 میلیون تومان رسید. که طبیعی است زیرا خودرو­های برقی به نسبت خودرو­های بنزینی گران­تر هستند. این اختلاف قیمت­ها معمولا توسط دولت­ برای حفظ محیط زیست پرداخت می‌­شود.

خودرو­های برقی و هیبریدی پرطرفدار در ایران

می­توان ادعا کرد خودروهای برقی در ایران از نوع برقی به صورت انبوه توسط عموم جامعه استفاده نمی‌­شود و تنها موتور سیکلت­های برقی هستند که توسط عموم مردم قابل استفاده هستند. اما خودرو­های برقی مدتی است که در ایران طرفدار پیدا کرده­‌اند. این خودرو­ها مصرف سوخت بسیار کمی دارند و از تخفیف طرح ترافیک بهره مند هستند و در ضمن از لحاظ قدرت، شتاب و سرعت هیچ ضعفی نسبت به خودرو­های بنزینی ندارند.

تویوتا پریوس هیبرید

در سال 1997 میلادی خودروی پریوس به عنوان اولین خودروی هیبرید تولید انبوه به فروش رسید و در سال­های 2003 ،2009 و 2016 نسل­های جدید و بروز این خودرو به بازار معرفی شد. از این خودرو بیش از 3/7 میلیون دستگاه در کل دنیا فروخته شده است و از این بابت می‌­توان گفت پرفروش‌ترین خودروی هیبرید جهان است. این خودرو نیازی به شارژ توسط عامل خارجی ندارد و تمام فرآیند تولید توان توسط دو موتور الکتریکی و احتراقی آن انجام می­‌پذیرد. در این خودرو از سیستم هیبرید منحصر به فرد شرکت تویوتا استفاده شده است که 4 مود عملکردی دارد.

• لحظه شروع به حرکت: از شروع حرکت تا سرعت 45 کیلومتر بر ساعت با توجه به میزان شارژ و مقدار فشردن پدال گاز، خودرو فقط با قوای محرکه برقی خود کار می‌­کند.
• شتاب گیری: زمانی که راننده پدال را زیاد فشار دهد و بخواهد شتاب بگیرد (در سرعت­‌های بالای 45 کیلومتر بر ساعت) موتور بنزینی به کمک موتور الکتریکی می‌­آید و نیروی مازاد تولیدی توسط موتور احتراقی، صرف شارژ کردن باتری می­‌شود.
• ترمز­گیری: در این خودرو از ترمز احیا کننده استفاده شده است که در ترمز­گیری و سرپایینی­‌ها وارد عمل شده و باتری را شارژ می‌­کند.
• هنگامی که خودرو توقف کامل انجام می­‌دهد، موتور احتراقی کاملا خاموش می­‌شود اما موتور الکتریکی آماده به کار است.

تویوتا C-HR هیبریدی

از دیگر خودرو­های هیبرید شرکت تویوتا در ایران C-HR است. C-HR مخفف Coupe High Rider به معنای کوپه بلند، تعریف تویوتا از یک کراس اوور است. این خودرو را می­‌توان از جنجالی ترین پروژه­های تویوتا در سال­های اخیر دانست. طراحی منحصر به فرد این خودرو یکی از مهم­ترین ویژگی­‌های این خودرو بوده. از دیگر ویژگی­‌های این خودرو می­توان به امکانات ایمنی و رفاهی و سیستم هیبرید بسیار جدید آن اشاره کرد. در ادامه ویژگی‌­های این دو خودروی هیبریدی پرطرفدار در ایران را می­بینیم:

سوناتا هیبریدی

از دیگر خودروهای برقی در ایران هیوندای سوناتا هیبریدی LF است. سوناتا از مدل‌­های قدیمی برند هیوندای است که سال­‌هاست در ایران حضوری پر رنگ دارد و از خودرو­های پرطرفدار ایران محسوب می­‌شود. در سال 2017 فیس لیفت جذاب این خودرو با دو نسخه هیبریدی و بنزینی به بازار عرضه شد و توانست فروش خوبی داشته باشد. سال بعد با ارائه مدل 2018 این خودرو با چهره­ای به روز تر، بیش از پیش در بازار ایران محبوب شد.

در مدل 2018 تغییری در سیستم هیبرید نسبت به مدل 2017 ایجاد نشده است. سیستم هیبرید این خودرو از یک موتور برقی با توان تولیدی 51 اسب بخار و گشتاور 204 نیوتون متر بهره می‌­گیرد. در مدل هیبرید پلاگین این خودرو قدرت موتور الکتریکی به 67 اسب بخار و گشتاور تولیدی به 204 نیوتون متر می‌­رسد. قدرت کلی مدل هیبریدی 207 اسب بخار و برای نسخه هیبرید پلاگین 202 اسب بخار است. البته نسخه هیبرید پلاگین در ایران موجود نیست. در سوناتای هیبریدی از یک باتری لیتیوم پلیمری با ظرفیت 76/1 کیلووات ساعت استفاده شده است. این باتری به نسبت بزرگ باعث شده حجم صندوق به نسبت مدل­‌های بنزینی کاهش یابد.

تویوتا کمری هیبریدی

از جمله خودروهای برقی در ایران، می­توان گفت تویوتا کمری هیبرید اصلی‌ترین رقیب سوناتای LF هیبریدی در ایران است. تویوتا کمری سال­های طولانی است که در بازار ایران حضور دارد. برند تویوتا هر سال با ایجاد تغییراتی در ظاهر و قوای محرکه این مدل پرطرفدار سعی بر بالا بردن کیفیت و فروش بیشتر این خودروی محبوب داشته است. این خودرو با دو مدل XLE و LE در بازار موجود است که مدل XLE امکانات بهتری نسبت به LE دارد.

در ایران نیز مدل هیبریدی این خودرو با حجم موتور 5/2 لیتر در دسترس است. موتور الکتریکی و احتراق داخلی با هم به صورت ترکیبی قدرت 205 اسب بخار و گشتاور 213 نیوتون متر را تولید می‌­کنند. این موضوع باعث شده تویویتا کمری XLE نسبت به سوناتای LF اندکی چابک­تر و پرقدرت ­تر باشد. موتور الکتریکی این دو خودرو تقریبا به یک مقدار قدرت تولید می­‌کنند و موتور احتراقی بزرگ­تر تویوتا کمری باعث شده است تا از رقیب کره‌­ای خود پرقدرت­‌تر باشد.

با بررسی همه جانبه­‌ی ویژگی­‌های این خودرو­های لوگو آبی، بنظر می‌­آید انتخاب مناسبی برای بهره مندی از خودروهای برقی در ایران باشند. مصرف کم بنزین، اصطلاک به نسبت پایین­تر، تخفیف طرح ترافیک و در عین حال سرعت و شتاب قابل قبول باعث شده هر روزه بر طرفداران خودرو­های هیبریدی افزوده شود. به طور خلاصه می­‌توان گفت با داشتن یک خودرو هیبریدی بنزین کمتری می­زنید. نگران تمام شدن شارژ موتور برقی ماشین نیستید و در عین حال در جهت حفظ محیط زیست قدمی برداشته‌­اید.