تجهیزات الکتریکی جایگاه سوخت + سیستم های برقی و استاندارد ها

جایگاه سوخت خود شامل سیستم­‌های مختلفی هست. این سیستم‌­ها باید در جای مناسب و با بکارگیری بهترین و ایمن‌­ترین تجهیزات الکتریکی جایگاه سوخت، کار کنند. سیستم­‌های هیدرولیکی، برقی، ابزار دقیق و ایمنی از جمله این سیستم­‌ها است. تک تک اعضای این سیستم­ها از یکدیگر تاثیر می­‌گیرند و در روند کار یکدیگر دخیل هستند. بنابراین این تجهیزات باید به صورت هماهنگ با یکدیگر انتخاب شوند که پیشنهاد می‌­شود در این امر حتما از یک متخصص کمک گرفته شود. در این مقاله به بررسی احداث جایگاه سوخت، استانداردها و تجهیزات الکتریکی جایگاه سوخت خواهیم پرداخت.

هر کدام از این سیستم­ها نیاز به طراحی جداگانه دارند. در انتها نیز باید همه­ سیستم­ها اعم از برقی، مکانیکی، ابزار دقیق و ایمنی با یکدیگر هماهنگ شوند. علاوه بر این هر دستگاه با توجه به محل بکارگیری لازم است تا از استاندارد­های خاص خود پیروی کند. این استاندارد­ها بیشتر مربوط به ایمنی می­‌باشند اما استاندارد ­های دیگری مبنی بر عملکرد بهتر دستگاه نیز وجود دارد.

در صورت بوجود آمدن مشکلی در هر یک از قسمت­های این سیستم­ دیگر سیستم ­ها نیز دچار مشکل شده و عملکرد کل جایگاه را دچار مشکل می­‌کنند. بنابراین بهتر است از تجهیزات الکتریکی جایگاه سوخت با کیفیت بالا استفاده شود و حتما در طراحی این سیستم­ها و انتخاب تجهیزات از متخصص مربوطه کمک گرفته شود.

در این مقاله به بررسی سیستم­‌ های برقی و ابزار دقیق می­‌پردازیم. استاندارد­های تدوین شده از طرف شرکت ملی پخش فرآورده­‌های نفتی را شرح می­‌دهیم. این استاندارد­ها لازم هستند اما کافی نیستند. برای عملکرد بهتر تجهیزات دستورالعمل‌­های نصب، نگهداری و تعمیر هر دستگاه نیز باید مطالعه و نکات موجود در آن رعایت شود. برای آگاهی از اطلاعات کامل و کاربردی بسیاری از این تجهیزات می­‌توانید به مقاله­ شرایط احداث جایگاه سوخت سوخت و مقاله فرآیند معماری و عمران مراجعه نمایید.

تجهیزات الکتریکی، الکترونیکی و ابزار دقیق جایگاه سوخت

این سیستم شامل تجهیزات زیادی می‌­شود که شامل منابع تامین برق، کابل کشی­ ها، سایر تجهیزات وابسته مانند الکتروموتور­ها، سطح سنج­ مخازن، پالسر، صفحه نمایشگر، تانک مانیتورینگ، دوربین­ های مدار بسته و کامپیوتر های متصل به آن و سایر تجهیزات الکتریکی جایگاه سوخت و تجهیزات الکترونیکی است. تجهیزات الکترونیکی بسیار حساس و دقیق بوده و خرابی آن­ها نیز لحظه­ای اتفاق می‌­افتد. لذا تعمیر، نگهداری و کالیبراسیون این تجهیزات اهمیت فراوانی دارد. این اطلاعات در کاتالوگ هر کدام از این تجهیزات آورده شده است که به علت طولانی شدن این مقاله، تحت محتوا­های جداگانه در بلاگ به بررسی دقیق و کامل این تجهیزات پرداخته­‌ایم.

استاندارد های تجهیزات الکتریکی جایگاه سوخت

در این قسمت استاندارد­های تعیین شده توسط شرکت ملی پخش فرآورده‌­های نفتی به صورت موردی در زمینه سیستم‌­های برقی آورده شده است:

• کلیه کابل­‌های مورد استفاده در جایگاه بایستی در برابر نفوذ فرآورده و ضربات مکانیکی مقاوم بوده و باعث گسترش حریق نگردند.
• مناطق خطر به صورت دقیق مشخص شود. کلیه ادوات و تجهیزات برقی در این مناطق می‌­بایست با مشخصه ضد انفجار متناسب با محل نصب انتخاب گردد.
• هر جایگاه می­بایست دارای شبکه ارت و حداقل دارای دو حلقه چاه ارت بوده. حداکثر مقدار مقاومت الکتریکی شبکه ارت ضمن انجام محاسبات مربوطه بر اساس استاندارد BS 7430، نبایستی از میزان مجاز مندرج در استاندارد مذکور تجاوز نماید. ضمنا سیستم ابزار دقیق و سامانه هوشمند سوخت نیز می­بایست دارای چاه ارت مجزا با حداکثر مقاومت یک اهم در نظر گرفته شود.
• بدنه فلزی کلیه تجهیزات الکتریکی جایگاه سوخت و سازه‌­های فلزی روزمینی می­بایست با کابل ارت روکش­دار سبز و زرد و سطح مقطع مناسب مطابق با استاندارد IPS-E-EL-100 و به صورت موثر به سیستم اتصال زمین متصل گردند.
• مخزن بایستی با استاندارد IPS و به نحو موثر به شبکه اتصال زمین جایگاه متصل گردد.
• جایگاه بایستی به سیستم قطع اضطراری مجهز گردد. کلید­های مورد استفاده در سیستم برق اضطراری باید از نوع کلید قارچی ضد انفجار و به تعداد کافی باشد.
• کابل کشی‌­ها و اتصال به تابلو­های توزیع و مصرف کننده‌­ها بایستی با استفاده از گلند مناسب و طبق استاندارد IPS صورت پذیرد.
• کانال­‌های برق از نوع کانال­‌های بتنی در نظر گرفته شود و لازم است کانال­‌های مذکور با ماسه بادی پر شود.
• حتما لازم است در طراحی جایگاه ارزیابی ریسک اصابت صاعقه انجام پذیرد. در صورت نیاز صاعقه‌ گیر در محل مناسب نصب شود.
• در طراحی سیستم روشنایی جایگاه می­بایست کلیه نقاط دارای شدت روشنایی لازم طبق استاندارد IPS باشند. (مقدار روشنایی مجاز به صورت دقیق در مقاله قبلی آورده شده است). لامپ‌­های به کار رفته اگر در منطقه خطر باید ضد انفجار باشند.
• در نقشه­‌های طراحی کلیه اجزاء سیستم توزیع الکتریسیته و سیستم حفاظتی تجهیزات الکتریکی جایگاه سوخت مد نظر قرار گرفته و مشخصات فنی آن­ها دقیقا درج گردد.
• برای مجموعه جایگاه بایستی تابلو­های کنترل و توزیع به تعداد کافی و متناسب با شرایط آن طراحی شده و مشخصات فنی دقیق آن­ها ذکر گردد. رویه تست و برنامه ­های دوره­ای تعمیرات و نگهداشت این تابلوها جزو مدارک طراحی محسوب می­گردد.
• دستگاه هاي توزيع كننده سوخت مي بايست داراي مشخصه هاي لازم از جمله IP متناسب با محل نصب باشند. به عبارت ديگر در صورتيكه در زير سايبان نصب مي گردند درجه حفاظت IP54 در صورتيكه در فضاي باز مورد استفاده قرار مي گيرند IP66 داشته باشند. ( اين موضوع از طريق ارائه گواهي‌نامه هاي معتبر از مراجع ذيصلاح اثبات مي گردد.)
• كليه مخازن ذخيره سازي فراورده، سازه­‌ها، تجهيزات منصوب در جايگاه از قبيل دستگاه توزيع سوخت و نفتكش در حال تخليه بايستي به نحو مؤثري همبندي الكتريكي گردند.
• همبندي الكتريكي براي اتصالات فلنجي بايستي از طريق Jumper Wire صورت پذيرد.
• حين طراحي جايگاه مي بايست به تعداد كافي PUSH BOTTOM در نظر گرفته شود.

دوربین‌ های مدار بسته

در طراحی جايگاه بايستی سيستم دوربين‌های مدار بسته كه كل فضاي عملياتي جايگاه را تحت پوشش خود قرار می­‌دهند، مد نظر قرار گيرد.

• دوربين های مداربسته نصب شده در جايگاه كه شامل سيم كشي و ساير اتصالات مي‌باشند، حتي­‌الامكان در يك محدوده ايمن نصب گردند.
• در صورت نصب دوربين ها در مناطق خطر، بايستي تجهيزات آن متناسب با منطقه خطري كه در آن نصب شده‌­اند از نوع EX و ضدانفجار انتخاب شوند.
• در صورت نصب دوربين های مدار بسته در فضاي باز، بايستی دوربين ها و اتصالات آنها از نوع متناسب با out-door و دارای IP مناسب باشند.

• اتصال الكتريكی دو سر شيلنگ تخليه نفتكش بايستی به طور مداوم برقرار گردد.

 

ابزار دقیق

جایگاه سوخت با توجه به داشتن سیستم­‌های هیدرولیکی و برقی و همچنین نیاز به ایمنی بالا، باید از سیستم کنترلی مناسبی بهره ببرد. سیستم کنترلی یک جایگاه سوخت قسمت­های مختلفی از جمله سیستم تانک مانیتورینگ، سنسور­های نشتی متعدد (در همه­ قسمت­ هایی که با سوخت در ارتباط است) و سیستم کنترلی دیسپنسر را شامل می‌­شود. این سیستم ها به صورت کامل در مقاله‌­های جداگانه شرح داده است. در ادامه استاندارد ­های ارائه شده توسط شرکت ملی پخش فرآورده­‌ های نفتی برای تجهیزات الکتریکی جایگاه سوخت آورده شده است.

سیستم سامانه هوشمند سوخت

• جهت ارتباط هر نازل سوخت با سامانه هوشمند یک رشته کابل 4 زوجی CAT6 شیلد ­دار به طور مستقیم تا Rack سامانه هوشمند در نظر گرفته شود.
• کلیه کابل­‌های ابزار دقیق (از محل دیسپنسر تا Rack سامانه هوشمند) می­‌بایست به صورت یک تکه (بدون ترمینال اتصال) اجرا گردد.
• لزوم استفاده از Rack سامانه هوشمند و تجهیزات مربوطه مطابق دستورالعمل­‌های مدیریت سامانه هوشمند سوخت باید انجام پذیرد.

 

سیستم سطح سنج مخازن

• تجهیز مخزن به سیستم کنترل سطح و دما الزامی می­‌باشد.
• سیستم LG/TG جایگاه می­بایست از بین برند­ها و مدل­های مورد تایید شرکت ملی پخش انتخاب و نصب گردد.
• سیستم سطح سنج جایگاه بایستی از نوعی انتخاب گردد که در محوطه و یا در کیوسک دارای نمایشگر مناسب باشد. اگر نمایشگر در محدوده خطر نصب شود باید از نوع ضد انفجار باشد.
• سیستم LG/TG دارای آلارم High Level و Low Level باشد.
• كابل هاي ابزار دقيق وكنترل مي بايست از نوع آرمور دار و طبق استاندارد NIOEC-SP-70-05 انتخاب گردند.
• کدینگ کابل کشی در خصوص سیستم ابزار دقیق و کنترل بایستی طبق استاندارد NIOEC-SP-70-05 باشد.
• کابل کشی از داخل کانال و به فاصله حداقل 30 سانتی­متر از کابل­های برقی اجرا شود.
• جهت عبور کابل­های ابزار دقیق استفاده از duct فلزی مرغوب الزامی است.
• جهت عبور هادي‌هاي الكتريكي مي بايست كانالهاي اختصاصي مدفون در جايگاه در نظر گرفته شود و اين كانالها با ماسه بادی پر گردند.

برق اضطراری

در هنگام قطع برق و جهت عدم بروز وقفه در امر توزیع سوخت رسانی به خودرو­ها، از ژنراتور برق اضطراری استفاده می‌­گردد. ملاحضات زیست محیطی که در اینگونه موارد می­بایست مد نظر قرار گیرند به شرح زیر می­باشد.

• ژنراتور برق به دلیل کارکرد زیاد و استهلاک ممکن است دارای نشتی روغن و سوخت باشد. جهت جلوگیری از آلودگی­‌ها می­بایست نشتی­‌ها مرتفع شوند و تعمیرات و بازدید­های روتین آن به موقع انجام گردد.
• در اثر تعویض روغن و فیلتر روغن و سوخت و هنگام پرنمودن مخزن سوخت می­بایست دقت لازم به عمل آید تا از ریخت و پاش فرآورده جلوگیری شود.
• پوشش کف محوطه اتاق ژنراتور می­بایست کاملا غیر قابل نفوذ باشد.
• جهت جلوگیری از آلودگی هوای اتاق ژنراتور پیشنهاد می­شود از هواکش مناسب با در نظر گرفتن مسائل ایمنی استفاده گردد.

ایمنی، حرف اول در تجهیزات الکتریکی جایگاه سوخت

در یک جایگاه سوخت با توجه به در تماس بودن تجهیزات با مواد قابل اشتعال، نکات خاصی در رابطه با ایمنی باید رعایت شود. تجهیزات برقی به علت پتانسیل بالا در جرقه و آتش افروزی بیش از دیگر تجهیزات در زمینه ایمنی مورد توجه هستند. در استاندارد­های شرکت پخش فرآورده­ه نفتی که بر اساس استاندارد­های جهانی تعیین شده است، سعی شده تا ایمنی تجهیزات الکتریکی جایگاه سوخت Fuel station electrical equipment تا حد امکان تامین شود.

در قسمت بعدی از سری محتوا­های احداث و بهره برداری جایگاه سوخت به بررسی و توضیح استاندارد­های مربوط به حوزه تجهیزات مکانیکی پرداخته می­‌شود. تجهیزات مکانیکی جایگاه سوخت از قسمت­های متنوعی از جمله لوله کشی و تجهیزات مربوطه، نکات طراحی و ساخت مخازن، دیسپنسر ، نازل، پمپ و طرح کهاب و… تشکیل شده است.

 

توضیحات

چاه ارت : چاله‌­ای است که به صورت عمقی در زمین حفر می­‌شود. عمق این چاله تا جایی است که به رطوبت نسبی خاک برسیم. یک صفحه مسی به صورت تخت در درون چاله قرار داده شده و این صفحه توسط یک سیم مسی به باکس برق متصل می­‌شود.

استاندارد BS 7430 : در  روش استاندارد BS 7430 ابتدا مقاومت مخصوص خاک منطقه بعنوان مبنای محاسبات مورد استفاده واقع می‌گردد. سپس مقاومتی را که توسط یک میله می‌توان به آن دست یافت بدست می آید. سرانجام با موازی نمودن تعداد مشخصی میله زمین ، مقامت را به زیر 2 اهم می‌­رسانند.

Jumper Wire : یک نوع سیم یا مجموعه­ای از سیم­‌هاست که در انتهای آن یک درگاه وجود دارد. این سیم برای اتصالات مدار­ها و دیگر تجهیزات الکتریکی جایگاه سوخت به صورت بدون استفاده از لحیم انجام می­‌گیرد و ایمنی بالاتری دارد.

PUSH BOTTOM : یک نوع کلید ساده است که برای کنترل بعضی از عملکرد­های یک وسیله مورد استفاده قرار می­‌گیرد. این کلید ایمنی بالایی دارد و کار با آن بسیار ساده است.

کابل 4 زوجی CAT6 شیلد­دار: یک نوع کابل شبکه است که بسیار پرفروش بوده و جزء کابل­‌های زوج به هم تاییده شده محسوب می­‌شود. این کابل استاندارد Cat6 را داراست و تا سرعت 1 گیگابایت بر ثانیه و پهنای باند 250 مگاهرتز را پشتیبانی می­‌کند.

Rack : یک نوع سرور است و در چهارچوبی نصب می‌­شود. هر سرور Rack می‌­تواند خود از چند سرور تشکیل شده باشد.

آرمور دار: یک نوع کابل است که ضمن داشتن استاندارد­های کابل­های پیچ، در مقابل نیرو­های خارجی مقاوم است. از این کابل در مکان­‌هایی که امکان وارد شدن فشار زیاد به کابل وجود دارد، استفاده می­‌شود.