سیستم اعلام حریق آدرس پذیر یا متعارف برای امنیت ساختمان‌ها در هنگام وقوع حریق طراحی شده‌اند. این سیستم‌ها می‌توانند وقوع آتش‌سوزی را به سرعت تشخیص داده و با استفاده از ابزارهای هشدار تمام اهالی ساختمان را باخبر سازند. راه‌اندازی سیستم اعلام حریق در یک نقطه ساده است. اما برای پوشش فضاهای بزرگ ساختمانی و یا صنعتی نیاز به طراحی شبکه‌ای از دتکتورها داریم.
در این صورت سیستم اعلام حریق آدرس پذیر یا متعارف، کدامیک را انتخاب می‌کنید؟ در این مقاله قصد مقایسه سیستم اعلام حریق آدرس پذیر با متعارف را داریم. قرار است تا با تشریح مشخصه‌های هر سیستم از مزایا و قابلیت‌ها تا محدودیت‌ها و معایب گفته شود. اما در نهایت می‌خواهیم یک دستورالعمل مهندسی شده برای انتخاب مناسب این سیستم‌ها را بررسی نماییم.
چرا به سیستم‌های شبکه‌ای اعلام حریق نیاز داریم؟
ساختمان‌ها دارای فضاهای متعددی هستند که از یکدیگر کاملاً جدا شده‌اند. در این صورت برای تشخیص حریق باید هر فضای جدا شده را یک زون معرفی کنیم و به نسبت ابعاد آن فضا از انواع دتکتورهای اعلام حریق نصب نماییم. این دتکتورها شامل دتکتورهای دودی، حرارتی، گازی، منوکسید کربن و حتی شستی‌های اعلام حریق می‌شوند.
آنچه مسلم است، باید به دنبال طراحی یک سیستم یکپارچه باشیم تا بتوانیم اطلاعات همه دتکتورها در تمام فضاهای ساختمانی را همزمان پایش کرده و رخداد حریق در تمام فضاهای ساختمانی را بررسی کنیم. برای این منظور سیستم‌های کنترل مرکزی (پنل مرکزی) اعلام حریق طراحی شده‌اند. تمامی دتکتورهای اعلام حریق باید با این سیستم مرکزی در ارتباط باشند.
چگونگی ارتباط دتکتورها با پنل مرکزی الگوی پیاده‌سازی سیستم اعلام حریق است. در حال حاضر برای پیاده‌سازی این سیستم‌های یکپارچه دو نوع توپولوژی متعارف و آدرس پذیر ابداع شده است. اما حتی هر کدام از این سیستم‌ها به اشکالی گوناگون پیاده‌سازی می‌شوند. اعلام حریق متعارف مناسب طراحی سیستم‌های کوچک با تعداد دتکتورهای کم است. اما برای طراحی سیستم‌های بزرگ از روش اعلام حریق آدرس پذیر استفاده می‌کنند.
مقایسه سیستم اعلام حریق آدرس پذیر با متعارف
در روش پیاده‌سازی سیستم اعلام حریق آدرس پذیر و متعارف تفاوت‌های کلی وجود دارد. این دو سیستم اگر چه وظایف یکسانی دارند؛ اما در روش پیاده‌سازی و نوع تجهیزات به کلی با یکدیگر متفاوت هستند. عدم توجه به فرق سیستم اعلام حریق آدرس پذیر با متعارف ممکن است باعث عدم کارایی سیستم شده و یا هزینه اجرای آن را به شدت افزایش دهد.
تفاوت اصلی این دو سیستم در نحوه انتقال سیگنال‌های اطلاعاتی از دتکتورها تا پنل مرکزی است. از طرفی توپولوژی چیدمان دتکتورها، نوع طراحی دتکتورها و چگونگی زون‌بندی در این دو سیستم متفاوت است. هزینه اجرای این دو سیستم در ساختمانی کوچک تا فضای بزرگ کاملاً متفاوت است. لذا مهم است که قبل از پیاده‌سازی یک سیستم اعلام حریق از قابلیت‌ها تا محدودیت‌های این دو نوع سیستم اطلاع داشته باشید.
سیستم اعلام حریق متعارف چیست؟
سیستم اعلام حریق متعارف (کانونشنال) بر پایه اطلاعات آنالوگ طراحی شده است. این سیستم ابتدایی‌ترین روش پیاده‌سازی شبکه‌های اعلام حریق است و در آن هر دتکتور عملکردی مستقل دارد. سیستم پنل مرکزی نیز برای پایش اطلاعات آنالوگی و کاملاً مستقل هر دتکتور طراحی شده است.
برای پیاده‌سازی این سیستم فضاهای ساختمانی را به بخش‌های متعدد (زون) تفکیک می‌کنند. در هر زون به نسبت ابعاد فضا یک دتکتور اعلام حریق آنالوگی نصب می‌شود. این دتکتورها اطلاعات پایش محیط را به شکل سیگنال آنالوگ در اختیار سیستم کنترل مرکزی قرار می‌دهند. سیگنال آنالوگ آنها از نوع 4-20 mA و یا 0-20 mV و… است.
در سیستم اعلام حریق متعارف هر دتکتور با استفاده از دو رشته سیم مستقل به پنل مرکزی متصل شده است. لذا به ازای دتکتورها در پنل مرکزی ورودی سیگنال وجود دارد. اما کنترل پنل‌ها در این‌باره محدودیت دارند. آنها را با تعداد ورودی محدود می‌سازند. در کل سیستم اعلام حریق متعارف یک سیستم محدود است که برای پشتیبانی از تعداد معین دتکتور طراحی شده است.
مزایای سیستم اعلام حریق متعارف
- اجزای این سیستم چه انواع دتکتورهای آنالوگی و یا پنل کنترل مرکزی ارزان قیمت هستند.
- نصب آنها در ساختمان‌های کوچک ساده است.
- مناسب طراحی سیستم اعلام حریق در فضاهای محدود و یا ساختمان‌های کوچک و متوسط مسکونی و خدماتی هستند.
معایب و محدودیت‌های سیستم اعلام حریق متعارف
اگر چه این سیستم طراحی ساده و سرراستی دارد؛ اما در حین پیاده‌سازی و حتی فاز اجرایی با مشکلاتی مواجه است. مشکلاتی که گاهاً بهره‌مندی از آنها را غیرمنطقی می‌کند. محدودیت اصلی این سیستم در پروژه‌های بزرگ با زون‌های زیاد است. عمده مشکلات سیستم‌های متعارف در پروژه‌های بزرگ به قرار زیر هستند.
- مناسب طراحی در فضاهای بزرگ، ساختمان‌ها با زون‌های زیاد با طراحی پیچیده نیستند. زیرا نصب تعداد زیاد دتکتورکه هر کدام دو رشته فیلم مستقل دارند، غیرمنطقی است.
- پنل کنترل مرکزی این سیستم‌ها با تعداد ورودی محدود طراحی می‌شود. لذا نمی‌تواند تعداد زیاد دتکتور در پروژه‌های بزرگ را پشتیبانی کند.
- در ساختمان‌های بزرگ نیاز به کابل کشی بیشتری به نسبت سیستم اعلام حریق آدرس پذیر دارند.
- در صورت بزرگ شدن ابعاد پروژه، هزینه اجرای سیستم‌های متعارف بسیار زیاد است.
- توانایی تشخیص آتش در زون را دارند. این در حالی است که ممکن است در یک زون از چند دتکتور مجزا استفاده شده باشد. لذا نمی‌توانند محل دقیق آتش را تشخیص دهند.
سیستم اعلام حریق آدرس پذیر چیست؟ چه تفاوتی بین سیستم اعلام حریق آدرس پذیر با متعارف وجود دارد؟
سیستم اعلام حریق آدرس پذیر بر پایه اطلاعات دیجیتال طراحی شده است. در این سیستم هر دتکتور اطلاعات پایش فضا را از طریق سیگنال دیجیتالی شده (کد باینری ترکیبی از صفر و یک ها) ارسال می‌کند. پنل مرکزی نیز یک سیستم مدیریت سیگنال‌های دیجیتال است که با تمام دتکتورها در یک سیستم یکپارچه دیجیتالی در ارتباط است.
سیستم اعلام حریق آدرس پذیر برای حل مشکل زون‌بندی در پروژه‌های بزرگ ابداع شده است. در این سیستم هر دتکتور عملکردی مستقل ندارد و قرار نیست تا اطلاعات خود را از طریق رشته سیم مستقل در یک ورودی مستقل پنل مرکزی ارسال کند. بلکه برای هر دتکتور یک آدرس دیجیتال تعریف شده است.
در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر فقط از یک جفت رشته سیم برای ارتباط دتکتورها استفاده شده است. دتکتورها در یک توپولوژی شبکه شده قرار دارند. هر کدام از آنها دارای یک کد آدرس دیجیتال هستند و اطلاعات باینری خود را همراه آدرس دیجیتال روی خط ارتباط پنل مرکزی ارسال می‌کنند.
پنل مرکزی به شکلی طراحی شده است که می‌تواند اطلاعات دیجیتال دتکتورها را از یکدیگر تفکیک کرده و مدیریت آنها را بر عهده بگیرد. به این ترتیب کل سیستم با استفاده از اتصال یک جفت رشته سیم میان دتکتورها تا پنل مرکزی طراحی می‌شود.
مزایای سیستم اعلام حریق آدرس پذیر
- حجم کابل کشی در این سیستم بسیار کمتر از سیستم اعلام حریق متعارف است. لذا مناسب نصب در پروژه‌های بزرگ هستند.
- در تعداد دتکتورها محدودیت فیزیکی وجود ندارد. بلکه این محدودیت دیجیتالی است. اما ظرفیت پنل مرکزی آدرس پذیر بسیار بیشتر از پنل مرکزی در سیستم‌های متعارف است.
- در پروژه‌های بزرگ نصب سیستم اعلام حریق آدرس پذیر ارزان‌تر از سیستم‌های متعارف است.
- سیستم‌های آدرس پذیر از قابلیت‌های فنی بالایی برخوردار هستند و انعطاف‌پذیری آنها در زون‌بندی بسیار زیاد است.
- توانایی تشخیص محل دقیق آتش‌سوزی را دارند. همچنین در تشخیص آلارم‌های کاذب، عملکرد مناسبی دارند.
معایب و محدودیت‌های سیستم اعلام حریق آدرس پذیر
- قیمت تجهیزات سیستم اعلام حریق آدرس پذیر به نسبت تجهیزات سیستم متعارف بیشتر است.
- زمان فعال‌سازی سیستم اعلام حریق آدرس پذیر زیاد است.
- در صورت پارگی و یا قطعی زوج سیم شبکه ممکن است بخشی از سیستم اعلام حریق آدرس پذیر غیرفعال شود.
بررسی مقایسه سیستم اعلام حریق آدرس پذیر با متعارف
در نگاهی جامع با انواع سیستم اعلام حریق آدرس پذیر و یا متعارف آشنا شدید. از معایب و مزایای آنها نیز صحبت کردیم. اما در عمل کدامیک از این سیستم‌ها کارایی بهتری دارند؟ آیا پیشرفته بودن سیستم آدرس پذیر باعث می‌شود تا قید استفاده از سیستم‌های متعارف را به کلی بزنیم؟
مقایسه کاربرد سیستم اعلام حریق آدرس پذیر با متعارف موضوع را چالشی‌تر می‌کند. مقایسه‌ای که از جنبه‌های متفاوتی بررسی خواهد شد. در ادامه به فرق سیستم اعلام حریق آدرس پذیر با متعارف از نگاه عملکردی می‌پردازیم.
عملکرد سیستمی
عملکرد این دو سیستم به کلی با یکدیگر متفاوت است. سیستم‌های متعارف بر پایه اطلاعات آنالوگی شکل گرفته‌اند. اما اعلام حریق آدرس پذیر با استفاده از اطلاعات دیجیتال کار می‌کند.
عملکرد از موضوعات کلیدی در مقایسه کاربرد سیستم اعلام حریق آدرس پذیر با متعارف است. زیرا روش پیاده‌سازی این سیستم ها در فضاهای کوچک و یا بزرگ ساختمانی متفاوت است. در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر هر دتکتور آدرس منحصر به فردی دارد. لذا توانایی تشخیص مکان دقیق حریق امکان‌پذیر است.
اما در سیستم‌های متعارف هر دتکتور از طریق سیم‌های مجزا به پنل مرکزی متصل شده است که در تشخیص محل دقیق آتش ناتوان هستند و فقط آتش در زون‌ها را نشان می‌دهند.
شرایط نصب
روش نصب یکی از موضوعات کلیدی در بررسی فرق سیستم اعلام حریق آدرس پذیر و متعارف است. در سیستم‌های متعارف برای هر تجهیز اعم از دتکتورها، شسی‌ها، عملگرد‌ها و… یک جفت سیم مجزا وجود دارد. در پروژه‌های کوچک سیم‌کشی‌های مجزا ساده است. اما در پروژه‌های بزرگ نصب این حجم سیم کشی خسته کننده است.
اما در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر تنها با استفاده از یک جفت سیم تمام تجهیزات را به پنل مرکزی متصل می‌کنند. تجهیزات به شکل سری متصل می‌شوند و یک شبکه یکپارچه را به وجود می‌آورند. هر تجهیز، آدرس منحصر به فردی دارد و اطلاعات دیجیتال خود را از طریق همین آدرس در شبکه ارسال می‌کند.
نصب سیستم اعلام حریق آدرس پذیر در پروژه‌های کوچک پرهزینه است. اما در پروژه‌های بزرگ باعث کاهش سیم کشی می‌شود. نصب سیستم‌های آدرس پذیر در پروژه‌های بزرگ ساده‌تر است.
اهداف سیستم اعلام حریق
اهداف پیاده‌سازی این دو سیستم نیز متفاوت است. اگر چه هر دو سیستم آدرس پذیر و متعارف برای تشخیص حریق طراحی شده‌اند؛ اما فرمت کاربردی متفاوتی را دنبال می‌کنند. مقایسه کاربردی سیستم اعلام حریق آدرس پذیر با متعارف در همین نکته ساده است. سیستم‌های آدرس پذیر برای مدیریت بحران در پروژه‌های بزرگ طراحی شده‌اند.
این در حالی است که سیستم‌های متعارف را در سطح فضاهای کوچک طراحی کرده‌اند. به این ترتیب دقت اعلام حریق آدرس پذیر در فضاهای بزرگ زیاد است. اما در محیط‌های محدود استفاده از سیستم‌های متعارف منطقی‌تر است.
مقیاس در طراحی سیستم اعلام حریق
مقیاس از موضوعات مهم در طراحی هر نوع سیستم اعلام حریق است که در مقایسه عملکرد سیستم اعلام حریق آدرس پذیر با متعارف نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.
مقیاس به محدوده تحت پوشش سیستم گفته می‌شود. سیستم اعلام حریق متعارف برای مقیاس کوچک در زون‌های محدود طراحی شده است. اما از سیستم اعلام حریق آدرس پذیر می‌توانیم در مقیاس بزرگ مناسب پوشش فضاهای وسیع استفاده کنیم. برای درک این موضوع کافی است محوطه بزرگ یک انبار یا سالن کارخانه‌ای را تجسم کنید. این فضا مقیاس بزرگی دارد.
جانمایی سیستم‌های متعارف در این فضا دشوار است و دقت تشخیص حریق نیز کم است. اما می‌توانیم با استفاده از سیستم‌های آدرس پذیر ابعاد فضا را در حجم سیم کشی کم با هر تعداد دتکتور پوشش دهیم.
هزینه پیاده‌سازی
هزینه از بحث‌های چالش برانگیز در مقایسه سیستم اعلام حریق آدرس پذیر با متعارف است. قیمت تجهیزات سیستم متعارف کمتر از تجهیزات سیستم‌های آدرس پذیر است. بنابراین در صورت اجرای یک یا چند دتکتور برای فضایی کوچک، هزینه پیاده‌سازی سیستم متعارف کم است. اما در ابعاد بزرگ هزینه تأمین کابل و همچنین پروژه نصب سیستم متعارف بسیار افزایش پیدا می‌کند.
آلارم‌های کاذب
هشدارهای کاذب در سیستم‌های اعلام حریق متداول هستند و در صورت وقوع می‌توانند زمینه‌ساز خسارات زیادی باشند. هر اندازه سیستم از هشدار کاذب کمتری برخوردار باشد، عملکرد آن در پروژه مفیدتر است.
هشدار کاذب در سیستم‌های متعارف رایج است. در سیستم‌های متعارف هیچ الگویی برای تشخیص سیگنال‌های خطا وجود ندارد. سیگنال‌ها آنالوگی هستند و مقدار آنها تحت تأثیر عوامل مختلف تغییر می‌کند. هر اندازه ابعاد سیستم‌های متعارف بزرگتر شود، احتمال رخداد هشدار کاذب در آنها افزایش پیدا می‌کند. این در حالی است که سیگنال دیجیتالی سیستم‌های آدرس پذیر عملکرد دقیق‌تری دارند.
ملاحظات ایمنی سیستم‌های اعلام حریق آدرس پذیر سطح ایمنی بالاتری در برابر آتش‌سوزی دارند. زیرا این سیستم‌ها با قابلیت تشخیص سریع محل دقیق آتش‌سوزی طراحی شده‌اند. سیستم‌های آدرس پذیر انعطاف بهتری در مدیریت هشدار حریق دارند. مثلاً از این سیستم‌ها می‌توانیم برای کنترل ساختمان و دستورالعمل‌های تخلیه ساختمان نیز استفاده کنیم.
از طرفی آلارم کاذب در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر بسیار کمتر از سیستم‌های متعارف است. لذا در شرایط عادی باعث مشکلات و چالش‌ها در فضاهای ساختمانی نمی‌شوند.
سیستم‌های اعلام حریق آدرس پذیر و متعارف (Addressable fire alarm) هر دو از روش‌های شناخته شده برای تجهیز ساختمان‌ها هستند. اما باید بپذیریم که سیستم‌های آدرس پذیر با طراحی مدرن‌تر از قابلیت نصب ساده‌تر و عملکردی به مراتب دقیق‌تر از سیستم‌های متعارف برخوردار هستند.
در کل اگر ابعاد پروژه در حد یک ساختمان ساده مسکونی است، بهتر است از سیستم های متعارف استفاده کنید. اما برای پروژه های بزرگ در ساختمان ها با فضاهای زیاد استفاده از اعلام حریق آدرس پذیر مناسب تر است. کارشناسان فنی اینرژی اماده خدمات در زمینه ایمنی و حفاظت به شما عزیزان در این زمینه هستند. با ما تماس بگیرید.
با سلام لطفادر خصوص معایب و محدودیت‌های سیستم اعلام حریق آدرس پذیر اطلاعاتی بفرمایید .ممنون از ادمین اینرژی
باسلام و احترام .چه تفاوتی در روش پیاده‌سازی سیستم اعلام حریق آدرس پذیر و متعارف وجود دارد؟با تشکر از راهنمایی عزیزان