شیر وسیلهای است که در مسیر جریان سیال نصب شده و وظیفهی آن قطع و وصل کردن یا کنترل جریان سیال است. شیر ها در انواع، اشکال و سایزهای مختلف موجود هستند و برای کاربردهای مختلف استفاده می شوند. وظایف اصلی شیر ها عبارتند از:
- باز و بسته کردن جریان
- کنترل جریان و تنظیم مقدار سیال عبوری
- جلوگیری از بازگشت جریان
- کنترل و تنظیم فشار جریان جهت جلوگیری از آسیب رسیدن به دستگاهها و تجهیزات
هر کدام از شیرآلات صنعتی شامل بخش های مختلفی هستند که در ادامه به اجزای شیرهای صنعتی به طور کامل می پردازیم.
اجزای شیرهای صنعتی
اجزای اصلی شیرآلات صنعتی از لحاظ ساختار با یکدیگر متفاوتند اما در حالت کلی می توان اجزای شیرهای صنعتی را به صورت زیر دسته بندی کرد:
بدنه (Body)
به پوسته خارجی شیر گفته می شود که اجزای شیرهای صنعتی درون آن قرار دارد؛ جنس پوسته می تواند از فلز یا پلاستیک باشد و برنج، برنز، چدن، فولاد و آلیاژهای آن ها از جمله فلزاتی هستند که در ساخت بدنه شیر ها کاربرد دارند.
بانت (Bonnet)
وظیفه حفظ و نگه داری اجزای شیرهای صنعتی را برعهده دارد و به صورت پیچی یا فلنجی روی بدنه سوار می شود. بانت یک اتصال قابل تعویض و تعمیر است و انتخاب صحیح جنس آن بستگی به سیال عبوری از شیر دارد.
پورت (Port)
مسیر ورودی و خروجی شیر است که معمولا به لوله یا درام وصل می شود.
دیسک (Disk)
دیسک قسمتی متحرک یکی از اجزای شیرهای صنعتی است که در واقع عامل قطع و وصل شدن جریان است. دیسک ها با یکدیگر متفاوت هستند و می توانند به صورت صفحه ای، کروی، استوانهای، و… باشند؛ حرکت دیسک نیز می تواند بصورت چرخشی یا خطی باشد.
نشیمنگاه (Seat)
نشیمنگاه یکی از اجزای داخلی و ثابت ساختار اصلی شیر است که در زیر دیسک قرار دارد. در شیرهایی که حرکت دیسک در آنها به صورت خطی است هنگامی که شیر باز است دیسک و نشیمنگاه هیچ ارتباطی باهم ندارند؛ اما وقتی که دیسک پایین آید و جریان قطع شود دیسک کاملا در نشیمنگاه می نشیند. این در حالی است که در شیرهایی که دیسک حرکت صرفا چرخشی دارد، نشیمنگاه و دیسک همیشه با یکدیگر درگیرند.
استم (Stem)
استم Stem یکی دیگر از اجزای شیرهای صنعتی است که اکچویتور (Actuator) را به دیسک متصل میکند و از بین بانت گذشته و به درون شیر میرود. استم مقدار جابجایی را که از طریق اکچویتور اعمال میشود را به دیسک منتقل میکند. این جابجایی ممکن است به صورت خطی، پیچشی یا ترکیبی از این دو باشد.
استم ها به دو دسته بالارونده و پایین رونده تقسیم میشوند. استم های بالارونده هنگام باز شدن شیر و مسیر جریان بالا رفته و بالاتر از اکچویتور قرار میگیرند و استم های پایین رونده درست برعکس حالت قبل هنگامی که می خواهد مسیر جریان بسته شود رو به پایین حرکت می کنند. در شکل زیر عملکرد این دو نوع استم مختلف نشان داده شده است:
اکچویتور (Actuator)
اکچویتور در حقیقت قسمتی است که نیروی لازم جهت باز و بسته کردن یا کنترل جریان در شیر به آن اعمال میشود و در واقع در ساختار شیرهای صنعتی نقش کنترلی را ایفا کرده و در ساختار شیر کنترل یا کنترل ولو ها نصب می گردد. این شیر سیگنال را از کنترل کننده سیستم دریافت و گشتاور مورد نیاز را برای مدیریت و چرخش شیر ایجاد می کند.
نیروی اعمالی به عملگر ها بسته به نوع عملگر و کاربرد به طرق مختلف از جمله دستی، به وسیله موتور برقی یا به وسیله نیروی پنوماتیک یا هیدرولیک اعمال میگردد.
واشر (Gasket)
واشرها به منظور جلوگیری از نشتی سیال در محل عبور استم (Stem) از بانت (Bonnet) استفاده می شوند. واشرها باید دارای ضخامت مناسبی باشند چراکه در صورت نازک بودن، به سرعت از بین رفته و موجب نشتی در ساختار سازنده شیر VALVE می شود. چنانچه ضخامتشان زیاد باشد حرکت استم درون بانت سخت شده و عملکرد شیر پایین می آید. جنس واشر ها معمولاً از فیبر یا پلاستیک فشرده است.
انواع شیر Valve
شیرها را به طور کلی میتوان به انواع زیر دسته بندی کرد:
- شیر توپی Ball Valve
- شیر سماوری Plug Valve
- شیر پروانهای Butterfly Valve
- شیر کروی Globe Valve
- شیر یکطرفه Check Valve
- شیر اطمینان Safety Valve
- شیر سوزنی Needle Valve
- شیر کشویی Gate Valve
- شیر صافی Strainer Valve
- شیر قطع کن Shut Down Valve
- شیر دیافراگمی Diaphragm Valve
- شیر فشار شکن Pressure reducing Valve
- شیر پینچ Pinch Valve
سلام تفاوت استم های بالارونده و پایین رونده در چه چیزی است؟با سپاس از سایت پرمحتوا و عالی اینرژی
سلام و عرض ادب خدمت مهندسان گرامی .
از اینکه مطالب ارزشمندی رو به اشتراک گذاشتین سپاسگزارم .
امیدوارم اگه مقدور باشه .
محبت کنید ۱۳ مدل از انواع valve ها رو گفتین ..در مورد هر کدام توضیحی داده باشین ممنون میشم.
با احترام
سلام حسن عزیز ممنون از همراهی شما با اینرژی . هرکدام ازین مدلها لینک داده شده اند به صفحه مربوطه با کلیک روی انها می توانید مطالب هرکدام را مطالعه نمایید.
سلام جنس واشر (Gasket) از چه چیزی میباشد؟با تشکر از سایت مفید و اطلاعات کاملتون